نقش پستی و بلندی و پوشش گیاهی در تشکیل و تکامل خاک های آلی در مقایسه با سایر خاک های یک ردیف پستی و بلندی در اطراف شهرکرد

می توان اثر عامل غالب را با شناخت خاک هایی که تأثیر یک عامل خاکساز را، بیش از چهار عامل دیگر منعکس می کنند، بررسی کرد. ردیف پستی و بلندی باعث ایجاد تفاوت در وضعیت زهکشی خاک ها شده و از طریق تأثیر بر میکرو اقلیم، موجودات زنده و نحوه قرار گرفتن قسمت های مختلف سنگ بستر، در پیدایش و تکامل خاک موثر است. شناسایی روند تغییر کانی ها، دست یابی به چگونگی تشکیل و تکامل خاک را تسهیل می کند. هدف از انجام این مطالعه، بررسی اثر پستی و بلندی و پوشش گیاهی بر مشخصات و طبقه بندی خاک های آلی در مقایسه با سایر خاک های یک ردیف پستی و بلندی در اطراف شهرکرد بوده است. محدوده مورد مطالعه در امتداد یک ترانسکت قرار دارد که از کوه های شمالی محوطه دانشگاه شهرکرد، واقع در شمال شهرکرد با ارتفاع 2129 متر شروع و به طرف جنوب، به کارخانه قند شهرکرد با ارتفاع 2056 متر ختم می شود. این منطقه، عمدتاً ابرفت های قدیم و جدید را شامل می شود که توسط کوه هایی متشکل از سازندهای آهکی رس دار احاطه شده اند. در امتداد ترانسکت فوق الذکر، از شمال به جنوب، به ترتیب، مخروط افکنه، دشت دامنه ای و اراضی پست قرار دارند. منطقه، دارای اقلیم سرد و نیمه خشک می باشد. گیاه غالب در اراضی پست، مرغ پنجه ای است. شیب هیدرولیک به سمت جنوب می باشد.تعداد 12 پروفیل در امتداد ترانسکت مورد اشاره حفر و تشریح گردید. اندازه گیری های فیریکی و شیمیائی و مطالعات کانی شناسی بر اساس روش های استاندارد آزمایشگاهی انجام گردید. خاک ها بر اساس سیستم تاکسونومی خاک تا سطح فاز سری و بر اساس سیستم wrb تا سطح دوم طبقه بندی گردیدند. در اراضی مخروط افکنه ها، ته نشینی رسوبات در پای شیب ها، بارندگی کم و زمان از عواملی هستند که عدم تکامل خاک ها را باعث می شوند. بخاطر شیب و فرسایش کمتر و نفوذ آب بیشتر، خاک های دشت های دامنه ای آبرفتی تکامل می یابند. خاک های معدنی اراضی پست، خاک های تکامل یافته ای هستند که تحت تأثیر آب زیرزمینی قرار گرفته اند. در خاک های آلی این اراضی، به خاطر بالا بودن سفره آب زیرزمینی، اکسیژن کمتری برای تجزیه هوازی میکروبی گیاه مرغ پنجه ای با بوته های بزرگ و ریشه های متراکم، وجود داشته و در نتیجه، سرعت تولید مواد آلی از سرعت تجزیه آن بیشتر بوده است. پس از احداث سیستم زهکشی در منطقه مورد مطالعه، اکسیژن مجدداً وارد این خاک ها شده و تجزیه مواد آلی انباشته شده شروع و در حال حاضر ادامه دارد. ارتفاع این خاک ها پس از زهکشی، در اثر عملکرد فرونشست اولیه و ثانویه کاهش یافته است. در سطح خاک های اراضی پست، آبرفتی به ضخامت 15 تا 20 سانتیمتر دیده می شود. در این خاک ها، سفره آب زیرزمینی حاوی بی کربنات و کلسیم که نزدیک سطح زمین قرار داشته، تشکیل افق کلسیک را باعث گردیده است. در همه خاک های مورد مطالعه، میکا، کلرایت، اسمکتایت و احتمالاً کائولینایت وجود دارد. بیشترین مقدار کانی پالیگورسکایت در خاک های معدنی اراضی پست با بیشترین مقدار کربنات و عدم وجود آن در خاک های آلی با کمترین مقدار کربنات به اثبات رسید. پیشنهاد می گردد که خاک های معدنی اراضی پست در سطح گروه بزرگ به جای endoaquepts، به صورت calciendoaquepts و خاک های آلی این اراضی به جای haplosaprists و haplohemists به ترتیب به شکل calcisaprists و calcihemists. طبقه بندی گردند.